Trang phục truyền thống của Nga là một phần không thể thiếu trong di sản văn hóa của xứ sở bạch dương. Những bộ đồ này không chỉ phản ánh lịch sử, tín ngưỡng và bản sắc dân tộc, mà còn thể hiện sự tinh tế trong nghệ thuật thủ công và thẩm mỹ dân gian.

Mời quý bạn đọc cùng Shop Hàng Nga khám phá thế giới trang phục truyền thống của Nga để cảm nhận vẻ đẹp huyền bí đặc trưng.

Lịch sử phát triển trang phục truyền thống của Nga

Trang phục truyền thống của Nga là biểu tượng của di sản văn hóa phong phú, phản ánh lịch sử hơn 1.000 năm của đất nước này, từ thời Kyivan Rus’ đến Đế quốc Nga. Với sự kết hợp giữa nghệ thuật thủ công, hoa văn Slav phức tạp và chất liệu bền bỉ như lanh, len, những bộ trang phục này không chỉ đẹp mà còn mang ý nghĩa tâm linh, xã hội.

Năm 2025, trang phục Nga như sarafan, rubakha, và kokoshnik trở thành xu hướng quà tặng và thời trang Tết tại Việt Nam.

Lịch sử hình thành và phát triển

• Trang phục truyền thống Nga bắt nguồn từ thế kỷ 9, trong thời kỳ Kyivan Rus' – một liên bang Slav cổ đại. Ban đầu, nó bị ảnh hưởng từ văn hóa Viking (Bắc Âu) và Byzantine (Đông La Mã), với thiết kế đơn giản để thích ứng khí hậu lạnh giá (dưới -20°C ở Siberia).
• Đến thế kỷ 12-13, trang phục phát triển mạnh mẽ dưới triều đại Moscow, với sự phân biệt rõ ràng giữa nông dân (peasant) và quý tộc (boyars). Nông dân mặc quần áo thực tế, nhiều lớp để giữ ấm, trong khi quý tộc sử dụng lụa nhập khẩu và thêu vàng.
• Thế kỷ 17-18: Thời kỳ Peter Đại Đế cải cách, giới thượng lưu chuyển sang phong cách châu Âu (áo vest, váy dài), nhưng nông dân vẫn giữ trang phục dân gian. Điều này tạo ra sự phân hóa: trang phục truyền thống trở thành biểu tượng của tầng lớp lao động và lễ hội.
• Thế kỷ 19-20: Trang phục Nga được bảo tồn qua các cuộc cách mạng, với sự hồi sinh trong thời Liên Xô như biểu tượng dân tộc. Đến năm 2025, chúng được hiện đại hóa trong thời trang, như trong bộ sưu tập của nhà thiết kế Nga Vyacheslav Zaitsev, kết hợp với yếu tố hiện đại (theo Modern Russian Fashion 2025).
• Hiện đại: Trang phục Nga vẫn được mặc trong lễ hội (Maslenitsa, Ngày Chiến thắng) và là nguồn cảm hứng cho thời trang toàn cầu, với doanh số xuất khẩu tăng 15% năm 2024 (theo Britannica).

Đặc điểm nổi bật của trang phục truyền thống Nga

• Trang phục Nga thường nhiều lớp, dài và rộng để giữ ấm, với hoa văn thêu tay phức tạp lấy cảm hứng từ thiên nhiên, thần thoại Slav (chim lửa, cây xanh) và hình học. Sự khác biệt giữa nam và nữ rõ rệt
• Màu Đỏ: Là màu sắc quan trọng nhất. Trong tiếng Nga cổ, "Krasny" (Đỏ) đồng nghĩa với "đẹp", tượng trưng cho sức sống, niềm vui và sự may mắn.
• Họa tiết: Thường là các hình học, hoa lá (hoa hồng, hoa hướng dương) và hình ảnh động vật (chim, gà trống). Các họa tiết thêu không chỉ là trang trí mà còn đóng vai trò như bùa hộ mệnh, bảo vệ người mặc khỏi tà ma.
• Đặc điểm chung: Nhiều lớp (áo trong, áo ngoài, khăn choàng); màu sắc rực rỡ (đỏ cho vui vẻ, trắng cho tinh khiết); phụ kiện như sash (thắt lưng), valenki (giày nỉ lông cừu).
• Sự khác biệt vùng miền: Miền Bắc (Siberia): Nhiều lông thú, lớp dày; miền Nam: Thêu hoa văn phức tạp, màu sáng

Chất liệu đặc thù của trang phục Nga

Chất liệu được chọn để thích ứng khí hậu lạnh và bền bỉ, nhấn mạnh thủ công:

• Lanh (linen): Chất liệu chính cho rubakha và sarafan, thoáng mát, bền, dễ thêu – chiếm 60% trang phục dân gian.
• Len (wool): Dùng cho khăn choàng, ushanka và valenki; giữ ấm, từ lông cừu Orenburg nổi tiếng (mỏng như lụa nhưng ấm áp).
• Bông (cotton): Cho lớp lót, dễ nhuộm màu rực rỡ.
• Lụa và lông thú: Quý tộc dùng lụa nhập khẩu (thêu vàng), lông chồn/mink cho mũ lông Nga mùa đông.
• Phụ liệu: Ngọc trai, kim sa, ren (cho kokoshnik); thêu tay bằng chỉ vàng/bạc.
• Hiện đại: Trang phục Nga 2025 sử dụng chất liệu hữu cơ, bền vững (tái chế len), theo xu hướng xanh từ Modern Russian Fashion

Giá trị văn hóa của trang phục truyền thống Nga

Trang phục Nga không chỉ là quần áo mà còn là di sản văn hóa, được UNESCO công nhận một phần (như khăn Orenburg) và phản ánh bản sắc dân tộc:

• Xã hội và địa vị: Hoa văn thêu thể hiện địa vị (quý tộc thêu vàng, nông dân thêu đỏ); phụ nữ đã kết hôn mặc poneva, chưa kết hôn mặc sarafan.
• Tôn giáo và lễ hội: Màu trắng tượng trưng tinh khiết trong lễ rửa tội; đỏ cho lễ hội Maslenitsa (Tết mùa xuân). Trang phục được mặc trong lễ cưới, Ngày Chiến thắng, và các sự kiện dân gian.
• Biểu tượng dân tộc: Trong văn học (Pushkin, Tolstoy) và nghệ thuật (ballet Nga), trang phục đại diện cho hồn cốt Nga – mạnh mẽ, lãng mạn. Năm 2025, chúng được sử dụng trong thời trang hiện đại, như trong bộ sưu tập của Slava Zaitsev, kết hợp với yếu tố châu Âu.
• Giá trị hiện đại: Trang phục Nga được bảo tồn qua bảo tàng (như Bảo tàng Nga Moscow) và lễ hội, đồng thời là nguồn cảm hứng cho thời trang toàn cầu (Gucci, Dior lấy ý tưởng hoa văn Slav). Tại Việt Nam, chúng là quà biếu tặng Nga phổ biến, tăng 25% doanh số năm 2024.

Trang phục truyền thống của phụ nữ Nga

Trang phục truyền thống của phụ nữ Nga là một biểu tượng văn hóa rực rỡ, phức tạp và đầy màu sắc, nổi bật với sự kết hợp của nhiều lớp vải và các chi tiết thêu thùa tinh xảo.

1. Sarafan (Áo khoác váy dài)

Sarafan là món đồ trung tâm và dễ nhận biết nhất trong trang phục nữ giới Nga.

Đặc điểm: Đây là chiếc váy dài, không tay, có dây đeo vai (hoặc không). Sarafan được mặc ngoài một chiếc áo sơ mi dài tay.

Chất liệu & Màu sắc: Thường được làm từ vải lanh, cotton, hoặc lụa (cho giới thượng lưu). Màu sắc rất rực rỡ, phổ biến nhất là màu đỏ (Krasny - trong tiếng Nga cổ còn có nghĩa là đẹp), xanh dương và xanh lá.

Thiết kế: Sarafan có nhiều kiểu dáng, từ dáng xòe rộng đến dáng ôm, và luôn được trang trí công phu bằng các dải ruy băng, ren, hoặc thêu họa tiết hình học và hoa lá.

2. Rubakha (Áo sơ mi lót)

Rubakha là chiếc áo sơ mi lót bên trong, đóng vai trò là lớp nền và thường là vật phẩm mang ý nghĩa bảo vệ.

Đặc điểm: Là áo sơ mi dài tay, thường có màu trắng hoặc trắng ngà, làm từ vải lanh hoặc cotton.

Điểm nhấn: Phần cổ áo, cổ tay và vai là nơi tập trung các họa tiết thêu. Những họa tiết này (thường là màu đỏ hoặc đen) không chỉ là trang trí mà còn mang ý nghĩa bùa hộ mệnh, bảo vệ người mặc khỏi tà ma theo tín ngưỡng dân gian.

3. Kokoshnik (Mũ đội đầu)

Kokoshnik là phụ kiện biểu tượng nhất, chỉ được đội bởi phụ nữ đã kết hôn hoặc trong các dịp lễ hội và nghi lễ.

Đặc điểm: Có hình dáng như một chiếc vương miện lớn, cứng, thường có hình bán nguyệt, hình quạt hoặc hình bầu dục nhọn.

Trang trí: Được chế tác vô cùng công phu, thêu bằng chỉ vàng, bạc, và đính ngọc trai, đá quý, thể hiện vị thế xã hội và sự quý phái của người phụ nữ.

Khăn choàng (Platok): Ngoài Kokoshnik, phụ nữ Nga cũng thường dùng khăn choàng (Platok) để che tóc, đặc biệt là sau khi kết hôn.

4. Phụ kiện

• Khăn Choàng Orenburg (Orenburg Shawl)

Khăn Orenburg là biểu tượng của sự tinh tế và kỹ thuật dệt may đỉnh cao.

Đặc điểm: Được làm từ lông dê đặc biệt của vùng Orenburg (Ural). Sợi lông này cực kỳ mịn, nhẹ, và ấm áp. Đặc điểm nổi tiếng nhất của khăn Orenburg là độ mỏng: một chiếc khăn lớn có thể dễ dàng kéo qua một chiếc nhẫn cưới (wedding ring) mà không bị kẹt.

Thiết kế: Thường có màu trắng, xám hoặc màu tự nhiên. Hoa văn thường là các họa tiết hình học, hình học, hoặc các họa tiết lấy cảm hứng từ thiên nhiên tinh tế.

Ý nghĩa: Tượng trưng cho sự mong manh, thanh lịch nhưng lại vô cùng ấm áp và quý giá. Khăn choàng Nga là món quà tuyệt vời dành cho phụ nữ lớn tuổi hoặc những người yêu thích sự sang trọng, kín đáo.

• Khăn Choàng Pavlov Posad (Pavlov Posad Shawl)

Khăn Pavlov Posad nổi tiếng với sự rực rỡ và họa tiết nổi bật, trái ngược với sự tinh tế của Orenburg.

Đặc điểm: Thường được làm từ len hoặc lụa, dày dặn hơn Orenburg. Chúng được sản xuất tại thành phố Pavlovsky Posad gần Moscow.

Thiết kế: Nổi bật với màu sắc rực rỡ và họa tiết dày đặc, chủ yếu là hoa văn thực vật lớn (hoa hồng, hoa hướng dương) trên nền màu đen, kem, đỏ hoặc xanh lá cây đậm. Các cạnh khăn thường có viền tua rua dài.

Ý nghĩa: Mang lại cảm giác tươi vui, sung túc và phản ánh phong cách dân gian Nga truyền thống. Khăn Pavlov Posad rất thích hợp làm phụ kiện thời trang hoặc quà tặng mang tính trang trí cao.

• Ponyova (Váy len): Ở một số vùng phía Nam nước Nga, phụ nữ mặc váy len quấn quanh hông thay cho Sarafan.
• Giày: Phụ nữ thường đi Sapogi (ủng da cao cổ) hoặc giày da mềm.

Màu sắc: Màu đỏ là màu quyền lực nhất, tượng trưng cho vẻ đẹp, sức sống và niềm vui. Sự kết hợp giữa màu đỏ và trắng tạo nên hình ảnh kinh điển của trang phục truyền thống Nga.

Trang phục truyền thống của đàn ông Nga

Trang phục truyền thống của đàn ông Nga nổi bật với tính thực dụng, đơn giản và mạnh mẽ, phù hợp với đời sống nông thôn và khí hậu lạnh. Điểm nhấn chính nằm ở chiếc áo sơ mi cổ chéo Kosovorotka và đôi ủng da cao cổ.

1. Kosovorotka (Áo sơ mi cổ chéo)

Kosovorotka là món đồ trung tâm và mang tính biểu tượng nhất trong trang phục nam giới Nga.

Đặc điểm: Đây là chiếc áo sơ mi dài tay, cổ đứng, nhưng có một chi tiết đặc trưng là phần xẻ cổ (placket) không nằm ở giữa mà được đặt lệch sang một bên (thường là bên trái).

Chất liệu: Thường được làm từ vải lanh hoặc cotton, thoáng mát vào mùa hè và có thể giữ ấm tốt khi kết hợp với áo khoác vào mùa đông.

Màu sắc & Trang trí: Màu sắc phổ biến là trắng, xanh dương hoặc đỏ. Áo thường được thêu các hoa văn hình học hoặc các chi tiết đơn giản ở viền cổ, cổ tay và gấu áo.

Ý nghĩa: Thiết kế cổ lệch được cho là giúp người mặc ít bị gió lùa vào ngực khi lao động, đồng thời mang lại vẻ ngoài gọn gàng.

2. Poyas (Đai thắt lưng)

Poyas là phụ kiện không thể thiếu đi kèm với Kosovorotka.

Đặc điểm: Đây là chiếc đai thắt lưng dài, hẹp, được làm bằng vải dệt hoặc dây bện. Nó được thắt bên ngoài Kosovorotka, ở ngang eo hoặc hơi thấp hơn.

Ý nghĩa: Việc thắt đai không chỉ giúp áo gọn gàng mà còn mang ý nghĩa tôn trọng trang phục và là một biểu tượng của sự đứng đắn.

3. Quần (Porty) và Giày

Quần và giày của đàn ông Nga được thiết kế để tiện lợi cho việc di chuyển và làm việc.

Porty: Là loại quần ống rộng, đơn giản, làm từ vải dày, thường có màu sẫm. Quần luôn được nhét vào trong ủng.

Sapogi (Ủng da): Đây là loại giày phổ biến và tiện dụng nhất. Sapogi là ủng da cao cổ, rất bền bỉ, giúp bảo vệ chân khỏi lạnh và các yếu tố khắc nghiệt khác trong quá trình lao động.

Lapti: Giày Lapti (giày bện từ vỏ cây) là lựa chọn kinh tế hơn, chủ yếu được nông dân nghèo sử dụng khi lao động ngoài đồng.

Trang phục truyền thống của Nga là một minh chứng sống động cho sự giàu có về văn hóa và lịch sử của dân tộc Slav. Nó vượt ra ngoài khuôn khổ của những bộ quần áo đơn thuần, mà trở thành biểu tượng cho sự gắn kết cộng đồng và tín ngưỡng sâu sắc.

Theo Shop Hàng Nga thì trang phục truyền thống Nga là sự kết hợp hài hòa giữa màu sắc rực rỡ, chất liệu bền bỉ và nghệ thuật thêu thùa tinh xảo, là di sản quý giá thể hiện rõ nét tâm hồn và bản sắc dân tộc Nga.