Giáng Sinh ở Nga là một trải nghiệm văn hóa sâu sắc, khác biệt đáng kể so với Giáng Sinh ở phương Tây. Đây không chỉ là một kỳ nghỉ mà là một lễ hội tôn giáo kéo dài, gắn liền với lịch sử Chính Thống Giáo (Orthodox Church) và sự phục hồi mạnh mẽ sau nhiều thập kỷ bị hạn chế dưới thời Liên Xô.
Bài viết này được biên soạn bởi chuyên gia tại Shop Hàng Nga - Những người am hiểu văn hóa và lịch sử Nga sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về mọi khía cạnh của lễ hội linh thiêng này.
Lễ giáng sinh ở Nga là ngày nào?
Lễ Giáng Sinh ở Nga là một trong những lễ hội tôn giáo quan trọng và độc đáo nhất trên thế giới. Sự khác biệt lớn nhất chính là ngày tổ chức: 7 tháng 1 thay vì 25 tháng 12. Sự kiện này, được gọi là Rozhdestvo Khristovo, phản ánh lịch sử Chính Thống Giáo Nga (Russian Orthodox Church) và việc kiên trì sử dụng Lịch Julian cũ.
Đây không chỉ là một sự kiện lịch sử mà còn là một trải nghiệm văn hóa sâu sắc, kéo dài 40 ngày mùa chay và đỉnh điểm là lễ hội Svyatki 12 ngày sau đó. Mùa Giáng Sinh Nga là sự pha trộn giữa nghi lễ tôn giáo trang nghiêm, truyền thống dân gian bí ẩn và ẩm thực thịnh soạn sau thời gian kiêng khem.
II. CỘT MỐC LỊCH SỬ VÀ SỰ KHÁC BIỆT LỊCH
1. Lịch Julian và Lịch Gregory: Nguồn Gốc Ngày 7 Tháng 1
- Sự khác biệt cốt lõi: Giống như nhiều Nhà thờ Chính Thống phương Đông khác, Giáo hội Chính Thống Nga không chấp nhận việc chuyển đổi sang Lịch Gregory vào thế kỷ 16. Họ tiếp tục tính ngày lễ theo Lịch Julian truyền thống.
- Chênh lệch ngày: Hiện tại, ngày 25 tháng 12 theo Lịch Julian tương ứng với ngày 7 tháng 1 theo Lịch Gregory (lịch dân sự mà Nga sử dụng từ năm 1918).
- Ý nghĩa tôn giáo: Việc duy trì Lịch Julian được coi là một cách để bảo tồn sự thuần khiết của truyền thống Chính Thống Giáo, không bị ảnh hưởng bởi những thay đổi của phương Tây.
2. Giáng Sinh Dưới Thời Liên Xô và Sự Chuyển Đổi Văn Hóa
Từ năm 1929, Chính quyền Liên Xô đã cấm Giáng Sinh như một ngày lễ tôn giáo. Điều này đã dẫn đến sự chuyển hóa độc đáo:
- Năm Mới (Novy God): Ngày 1 tháng 1 trở thành lễ hội lớn nhất. Nhiều truyền thống Giáng Sinh, như trang trí cây thông (Yolka) và tặng quà, được chuyển sang lễ Năm Mới.
- Khôi phục: Chỉ đến năm 1991, sau khi Liên Xô tan rã, ngày 7 tháng 1 mới chính thức được công nhận là ngày nghỉ lễ cấp quốc gia, đánh dấu sự phục hồi mạnh mẽ của đức tin và truyền thống Chính Thống Giáo.
III. NGHI LỄ TÔN GIÁO: MÙA CHAY VÀ ĐÊM VỌNG SOCHELNIK
1. Mùa Chay Tứ Tuần (Rozhdestvensky Post)
Mùa Giáng Sinh bắt đầu bằng Mùa Chay kéo dài 40 ngày (từ 28/11 đến 6/1). Đây là thời gian để tín đồ Chính Thống Giáo chuẩn bị tinh thần và cơ thể.
- Kiêng cữ: Kiêng thịt, sữa, trứng và các sản phẩm từ sữa. Việc kiêng khem không chỉ là hạn chế vật chất mà còn là sự tập trung vào cầu nguyện và làm việc thiện.
2. Đêm Vọng Giáng Sinh (Sochelnik – 6 tháng 1)
Đêm Sochelnik là trọng tâm của nghi lễ. Tên gọi này bắt nguồn từ Sochivo, món cháo lúa mì ngọt truyền thống.
- Nhịn ăn tuyệt đối: Theo truyền thống, tín đồ nhịn ăn hoàn toàn trong ngày 6 tháng 1 cho đến khi ngôi sao đầu tiên (Ngôi sao Bethlehem) xuất hiện trên bầu trời hoàng hôn.
- Thánh Lễ Đêm Vọng (All-Night Vigil): Nghi lễ phức tạp và trang trọng nhất diễn ra trong các nhà thờ. Không khí được thắp sáng bằng nến và hương, với các ca đoàn hát vang các bài thánh ca Giáng Sinh (Troparion).
IV. ẨM THỰC TRUYỀN THỐNG: BỮA TIỆC GIÁNG SINH 12 MÓN
Bữa tối Giáng Sinh Nga là một nghi thức gia đình, nơi ẩm thực phản ánh trọn vẹn sự giao thoa giữa tôn giáo và văn hóa.
1. Bữa Ăn 12 Món Chay (Sochelnik Supper)
Bữa ăn đầu tiên vào đêm 6/1 sau khi nhịn ăn phải có 12 món không thịt, tượng trưng cho 12 Tông đồ.
| Món Ăn Chủ Đạo | Ý Nghĩa Tôn Giáo và Văn Hóa |
|---|---|
| Kutya (Кутья) | Món cháo lúa mì, mật ong, hạt anh túc. Bắt buộc phải có, tượng trưng cho sự sống lại và hy vọng. |
| Vzvar (Взвар) | Nước ép trái cây sấy khô (compote) đun nóng. Tượng trưng cho sự ra đời của Chúa Kitô và phép rửa tội. |
| Pirog và Vareniki | Bánh nướng hoặc bánh bao nhân rau củ, nấm, khoai tây, bắp cải (không thịt). Biểu tượng của mặt trời và sự viên mãn. |
2. Bữa Tiệc Thịnh Soạn Ngày 7 Tháng 1
Ngày 7 tháng 1, Mùa Chay kết thúc và bữa tiệc thịnh soạn (Skoromnyy Stol) bắt đầu. Gia đình thường mời khách và họ hàng cùng chia sẻ.
- Thịt gia cầm: Cánh gà tây xông khói hoặc Vịt quay là món chính, thường được nhồi với các loại hạt và trái cây sấy.
- Kholodets: Thịt đông (Jellied Meat) là món ăn đặc trưng của mùa đông, cần nhiều thời gian chuẩn bị và thể hiện sự sung túc.
- Bánh ngọt: Bánh quy mật ong (Pryanik) và các loại bánh kẹo Nga là món tráng miệng không thể thiếu.
V. TRUYỀN THỐNG DÂN GIAN: KOLYADKI VÀ LỄ HỘI SVYATKI
Lễ hội Svyatki (từ 7/1 đến 19/1 – Lễ Hiển Linh) là 12 ngày vui vẻ sau Giáng Sinh, chứa đựng nhiều truyền thống dân gian độc đáo của Giáng Sinh ở Nga.
1. Kolyadki (Hát Thánh Ca Chúc Tụng)
Tương tự như Caroling ở phương Tây, nhưng Kolyadki mang đậm chất dân gian Slavic.
- Hoạt động: Các nhóm thanh niên và trẻ em (Kolyadovshchiki) đi hát các bài thánh ca chúc mừng sự ra đời của Chúa và chúc phúc cho gia chủ.
- Phần thưởng: Đổi lại lời chúc phúc, họ sẽ nhận được bánh kẹo, tiền, và các món ăn truyền thống.
2. Bói Toán Truyền Thống (Gadaniya)
Thời kỳ Svyatki được cho là thời điểm ranh giới giữa thế giới vật chất và tinh thần mỏng manh nhất, lý tưởng cho việc bói toán.
- Đối tượng: Phổ biến nhất với các cô gái trẻ muốn bói về chồng tương lai.
- Phương pháp: Bói bằng sáp nến tan chảy (xem hình dáng tiên tri), bói bằng gương (Gadanie na Zerkalakh) hoặc bói bằng cách ném giày.
VI. BIỂU TƯỢNG GIÁNG SINH VÀ NĂM MỚI Ở NGA
Hai nhân vật huyền thoại này là chìa khóa để hiểu sự khác biệt giữa Giáng Sinh và Năm Mới tại Nga.
1. Ded Moroz (Ông Già Tuyết) và Snegurochka (Cháu Gái Tuyết)
- Ded Moroz (Дед Мороз): Ông già Tuyết Nga, có áo choàng màu xanh băng hoặc đỏ thẫm và cầm gậy quyền trượng. Ông không bay trên xe trượt tuyết mà đi bộ, tượng trưng cho sức mạnh của mùa đông Nga.
- Snegurochka (Снегурочка): Nhân vật độc đáo của văn hóa Nga. Cô bé Tuyết luôn đồng hành cùng Ded Moroz.
- Thời gian tặng quà: Họ tặng quà vào Đêm Giao Thừa Năm Mới (31/12), chứ không phải Đêm Giáng Sinh (6/1), do sự chuyển hóa văn hóa thời Liên Xô.
Hình 2: Ded Moroz và Snegurochka, biểu tượng của lễ hội mùa đông Nga.
2. Cây Thông Yolka và Đặc Sản Quà Biếu
- Cây Yolka: Cây thông được trang trí lộng lẫy trong các gia đình và quảng trường trung tâm.
- Quà biếu đặc trưng: Quà tặng thường là các vật phẩm mang tính biểu tượng văn hóa Nga như Hổ Phách Nga (tượng trưng cho sức khỏe), Búp bê Matryoshka (đoàn viên), và các loại rượu Vodka Nga hoặc socola nhập khẩu (như Granddian) để thể hiện sự ấm áp và thịnh vượng.
SỰ TRỌNG ĐẠI CỦA GIÁNG SINH CHÍNH THỐNG GIÁO
Lễ Giáng Sinh ở Nga (7 tháng 1) là một sự kiện văn hóa và tôn giáo trọng đại, nổi bật bởi sự trang nghiêm của nghi thức Chính Thống Giáo và sự vui tươi của truyền thống dân gian Svyatki.
Từ việc duy trì Lịch Julian, nghi thức nhịn ăn Sochelnik, cho đến bữa tiệc 12 món chay, mỗi chi tiết đều phản ánh một lịch sử văn hóa kiên cường và độc đáo. Đối với du khách, trải nghiệm Giáng Sinh Nga trong tuyết trắng là một hành trình trở về với những giá trị truyền thống sâu sắc nhất của xứ sở Bạch Dương.
